Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) odaklanma, dürtü kontrolü ve hareket gibi becerileri etkileyebilen bir durum. Amerika Birleşik Devletleri'nde yaklaşık 6.1 milyon çocuk DEHB tanısı almış durumda ve bu durum yetişkinleri de etkiliyor.

DEHB'li bireyler için, sıklıkla "medeniyet" olarak tanımlanan toplum yapısının çok katı ve hareketsiz olduğu kolaylıkla söylenebilir. İnsanlık tarihinde 8 milyon yıldan beri sürekli göç eden, yeryüzünü dolaşan ve yabani hayvanları avlayarak beslenen atalarımız düşünüldüğünde, bu durum daha da anlam kazanıyor.

Avcı - toplayıcı atalarımız ve DEHB

2008 yılında Northwestern Üniversitesi tarafından yürütülen bir araştırma, Kenyalı iki topluluğu inceledi. Bir topluluk hala göçebe yaşam tarzını sürdürürken, diğer topluluk köylerde yerleşik hayata geçmişti. Araştırmacılar, her iki toplulukta da DEHB belirtileri gösteren bireyleri belirledi.

Göçebe toplulukta DEHB belirtileri gösteren bireylerin, göçebe olmayanlara göre daha iyi beslendikleri gözlemlendi. Ayrıca, yerleşik topluluktaki DEHB belirtileri gösteren bireylerin, eğitim alanında daha fazla zorluk yaşadıkları tespit edildi. Bu bulgular, DEHB'nin belirli semptomlarının avcı-toplayıcı yaşam tarzı için daha uygun olduğunu gösteriyor.

DEHB, eğitim ve modern okullar

Tarihsel olarak, çocuklara bilgi aktarımı oyun, gözlem ve resmi olmayan eğitim yoluyla yapılıyordu. Ancak günümüzde, çocuklar için norm haline gelen sınıf eğitimi, genellikle uzun süre hareketsiz oturmayı gerektiriyor.

Bu eğitim koşulları, bazı çocuklar için işe yararken, DEHB'li çocuklar için özellikle zorlayıcı olabilir. DEHB'li çocuklar için modern okulları daha iyi hale getirmek adına eğitimcilerin, ebeveynlerin ve hekimlerin öğrenme deneyimini geliştirmek için işbirliği yapmaları gerekiyor.

DEHB beyni nasıl etkiler?

DEHB'nin kesin nedeni bilinmese de, araştırmalar DEHB'li kişilerin beyin yapılarının, bu bozukluğa sahip olmayanlara göre farklı olabileceğini göstermektedir. 2017'de yapılan bir çalışmada, DEHB'li genç yetişkinlerin beyinlerinde daha az gri madde yoğunluğu bulunduğu tespit edilmiştir. Gri madde, kas ve duyusal aktiviteleri kontrol eder. Ayrıca, DEHB'li katılımcıların beyinlerinin geniş alanları, özellikle dürtü kontrolü ve konsantrasyonla ilişkili frontal lob daha küçük görünümdedir.

DEHB'li kişilerde, daha yüksek düzeyde dopamin taşıyıcıları nedeniyle düşük dopamin seviyeleri de olabilir. Dopamin, beyindeki ödül merkezlerini etkileyen ve duyguları düzenleyen bir nörotransmitter olarak işlev gördüğünden, bu mekanizma DEHB’lileri daha yoğun bir şekilde etkileyebilir.

DEHB'yi nasıl avantaja dönüştürebilirsiniz?

DEHB zorlayıcı olabilir, ancak bazı kişiler tarafından faydalı olarak görülebilecek özelliklere de sahiptir:

Spontanlık: DEHB'li bazı kişiler dürtüsel olabilir, bu da spontanlığa dönüşebilir. Örneğin, yeni şeyler denemeye daha istekli olabilirsiniz.

Merak: Doğal olarak meraklı olmak ve yeni deneyimlere açık olmak, hayatta anlam bulmanıza yardımcı olabilir.

Hiper Odaklanma: DEHB'li olmak, tutkulu olduğunuz bir iş projesi gibi bir şeye hiper odaklanmanıza olanak tanıyabilir, böylece konsantrasyonunuzu kaybetmeden bitirebilirsiniz.

Hiperaktivite: Yüksek enerji seviyeniz varsa, bu enerjiyi spor yaparak veya iş veya okul aktiviteleri yaparak harcayabilirsiniz.

Yenilikçilik: DEHB'ye sahip olmak, hayata farklı bir perspektiften bakmanıza yardımcı olabilir, bu da daha yaratıcı olmanızı ve orijinal fikirler üretmenizi sağlayabilir.